Doğu Türkistan’da milyonların toplama kamplarında tutulmasının dışında hapishaneler de Uygur ve Kazak Türkleriyle dolup taşıyor.
Çin hükümeti, Doğu Türkistan bölgesindeki Müslüman nüfusu gözetim altına almak ve bastırmak için toplama kampları ve hapishanelerden oluşan büyük bir ağ kurdu. Son dönemde bölgede baskıların arttığı ve hapishanelerdeki insan sayısının ciddi oranda artış gösterdiği bildirildi.
Gayriresmi raporlara göre Doğu Türkistan’da son iki senede gözaltı, tutuklama ve hapis cezalarında rekor artış kaydedildi.
Çin hükümeti sürdürdüğü sert güvenlik tedbirleri ile Doğu Türkistan’daki Müslümanlar üzerinde baskı kurarken, ülkede sanıklara verilen hakların oldukça sınırlı olmasından faydalanıyor.
Doğu Türkistan’daki Çin mahkemeleri, yarısından fazlası Müslüman olan bölgede son yılların rekorunu kırarak 2017 ve 2018 yılında toplamda 230 bin kişiyi mahkum etti.
Doğu Türkistan’daki mahkemeler sadece 2017 yılında 87 bin kişi hakkında hapis kararı verdi. Bu sayı önceki yılın neredeyse beş katıydı ve cezalar beş yıl ve üzerini kapsıyordu. Tutuklamalar sekiz kat, kovuşturmalar ise beş kat arttı.
Doğu Türkistan’da sanıkların beş yıl ve üzeri hapis cezası alma oranı %87 iken, bu oran diğer bölgelerde %14.
Doğu Türkistan nüfusu, Çin nüfusunun% 2’sinden daha azını oluştururken, tutuklananlar 2017’de tutuklamaların% 21’ini oluşturdu; bu oran, on yıl öncesindeki tutuklama orandan on kat daha fazladır.
Uzmanlar, insan hakları savunucuları ve sürgündeki Uygurlar, Çin polisi, savcısı ve hakimlerinin uyum içinde çalıştığını belirtirken, bölgedeki Müslümanların Çin Komünist Partisi’nin sadık bir kölesi yapılmaya çalışıldığının altını çiziyorlar. Tutuklamalar genellikle asılsız suçlamalar ile gerçekleştiriliyor. Bir kez mahkumiyet kararı verildiğinde mağdurlar izole edilmiş tesislerde taciz ve ağır cezalar ile karşı karşıya kalıyor.
Uygur bölgesi ile yaklaşık aynı nüfusa sahip olan ve farklı etnik azınlıklara ev sahipliği yapan Inner Mongolya’da geçen seneki hükümlü sayısı 33 bindi.
Uzmanlara ve bölgeden aktarılan bilgilere göre Han Çinlileri, gözaltı dalgasından etkilenmedi.
27 yaşındaki Uygur öğrenci Buzaynifu Abudureksi’ye 2017 yılında Çin mahkemeleri tarafından yedi yıl hapis cezası verildi. Kocası Elmas Nizamuddin 10 yıl önce Avustralya’ya göç etmişti ve eşinin de yanına gelebilmesi için vize almaya çalışıyordu. Buzaynifu, kamu düzenini bozma suçlaması ile mahkum edildi. Ancak hedef alınmasının nedeni, Mısır’da iki senelik bir eğitim geçmişinin olmasıydı.
Şu an Avustralya’da çalışmakta olan Nizamuddin New York Times’a verdiği demecinde, “Her Uygur size bir yakınının kayıp olduğunu söyleyebilir, ancak bu kişi sizin eşiniz olduğunda bu gerçekten çok zor.” diyor. Eşi ile lisede tanışmışlardı ve tutuklandığında Avustralya’ya gidebilmek için İngilizce öğreniyordu.
“Onun için çok endişeleniyorum, çünkü hiç bir bilgi alamıyorum. BM de dahil herkes toplama kamplarından bahsediyor fakat mahkumlar artıyor ve kontrol daha sıkılaşıyor.”
Toplama kamplarında esirlerin Komünist Parti’ye olan sadakatlerini göstermeleri isteniyor. Direnç gösterenlerin mahkumiyeti belirsiz bir tarihe kadar uzatılıyor.
“İdam oranları diğer tüm ülkelerden fazla”
2017 yılında Doğu Türkistan’daki Çin mahkemelerinde 147,272 duruşma gerçekleşti. Ve bu dosyalarda sadece 22 kişi suçsuz bulundu. Bunun sonucunda bölgedeki hapishanelerde popülasyon arttı.
2018 yılında ise 133,198 kişi cezaya çarptırıldı. Hükümlülerin çoğu uzun yıllar hapis cezası aldı.
Sayılar kamuoyuna açıklanmasa da idam cezası alanlar da bulunuyor. Uluslararası insan hakları gruplarına göre Çin’deki idam oranları tüm diğer ülkelerden fazla.
2016 yılında Çin’i terk ederek İsviçre’ye yerleşen çay tüccarı Habibullah Altay, hapishanelere gönderilen kişilerin büyük bir kısmının iş adamları, akademisyenler ve uzmanlar olduğunu söylüyor. Altay, “Hükümete göre onlar çok tehlikeliler çünkü paraları ve bilgileri var, ayrıça yurtdışında bulunmuş kişiler. Aileler genellikle sevdiklerinin nerede olduğunu bilmiyor. Sonra onların ceza aldığını, hapishanede olduğunu öğreniyorlar. Genellikle her aile bu tecrübeyi yaşıyor.”
Mahkumlar trenlerle taşınıyor
Doğu Türkistan’da çok sayıda geniş hapishane bulunuyor, bunların bir çoğu yeni yapılmış. 2017 yılında hükümetin bölgesel hapishane bütçesi ikiye katlandı, mevcut hapishaneler ise genişletildi.
Bölgeden haber geçen Radio Free Asia servisi, mahkumlarla dolu trenlerin Çin’in diğer bölgelerine taşındığı bilgisini paylaştı.
Uydu görüntülerini analiz eden bir sosyal medya kullanıcısı, Doğu Türkistan’da 23 adet ceza ve infaz kurumu bölgesi tespit etmişti. Çin hükümetinin toplama kampı olarak da kullandığı bu yapılar çok sayıda duvar, çit ve gözlem kuleleri ile çevrilmiş durumda. 2016 yılından itibaren 9 yeni hapishane inşa edildi, 12 hapishane ise genişletildi.
İlk yorum yapan siz olun