“Annem nerede? Ne zaman geri dönecek?”

Henüz bir yaşını doldurmamış bir bebeği ve hasta bir çocuğu olan Uygur bir anne, ikamet başvurusunun reddine ilişkin tebligatı almaya gittiğinde, herhangi bir şüpheli durumu olmamasına rağmen gözaltına alındı.

Yine bir Uygur’un ikamet başvurusu reddedildi ve gözaltına alındı. Türk vatandaşı Uygur M.Z. (38) ile, ikamet izni başvurusunda bulunan Uygur eşi B.M. (36), 29 Nisan 2025 tarihinde İstanbul Kumkapı’daki Göç İdaresi Şubesi’ne, eşinin oturma izninin reddine ilişkin tebligatı almak üzere gitti. Yanlarında Türk vatandaşı olan henüz bir yaşını doldurmamış bebekleri ve hasta bir çocukları da vardı.

Dört çocuk annesi olan B.M., hiçbir gerekçe gösterilmeden gözaltına alındı ve diğer (muhtemelen Türk soylu olan) birkaç kadınla birlikte götürüldü. O andan itibaren kendisiyle iletişim kurulamadı.

Son zamanlarda Türkiye’de bazı Uygurlar herhangi bir suça karışmamış olmalarına rağmen gözaltına alınıyor, hatta bazıları hakkında sınır dışı kararı veriliyor. Bu durum, Türkiye’de yaşayan Uygurlar arasında ciddi bir güvensizlik ortamı yaratmış durumda. Daha önce bazı Uygurların Çin’e geri gönderilmiş olması, her gözaltı vakasında Çin’e iade edilme korkusunu beraberinde getiriyor.

Uygurların haksız yere gözaltına alındığı durumlarda, Göç İdaresi genellikle şahsın üzerinde “tehdit kodu” bulunduğunu gerekçe olarak gösteriyor. Ancak bu kodların hangi gerekçeyle ve kimler tarafından konulduğu açıklanmıyor. Uygurlar açısından yaygın bir mağduriyet sebebi hâline gelen bu kodların, Çin veya Türkiye’deki Çin yanlılarının asılsız ihbar ve şikayetleri sonucunda konulmuş olabileceği düşünülüyor.

Aşağıda M.Z.’nin, eşinin gözaltına alınmasının ardından kamuoyuyla paylaştığı yazı yer alıyor:

“Annem nerede? Ne zaman geri dönecek?”

“Bu soru, belki de vatanımız Doğu Türkistan’da pek çok ailenin çocukları tarafından sıkça soruluyordur. Ancak Türkiye’de yaşayan ve Türk vatandaşı olan biri olarak, böyle bir günün bizim de başımıza geleceğini hiç düşünmezdim…

“Sebepsiz yere böyle bir şey olmaz, mutlaka bir sorun vardır,” diyebilirsiniz? Ancak, eşim, milletini, Türkiye’yi vatanı gibi seven, tertemiz, şefkatli ve fedakâr bir anneydi. Tıpkı Türkiye’deki birçok Uygur annesi gibi, dört çocuğunun geleceği için gece gündüz demeden çabalıyordu. Yıllardır internet üzerinden Uygur çocuklarına gönüllü olarak anadil dersi veren, yüreği sevgiyle dolu bir insandı.

29 Nisan 2025 tarihinde, İstanbul Kumkapı’daki Göç İdaresi Şubesi’ne, eşimin oturma izni reddine ilişkin tebligatı almak için gittik. “Red kararını alır, itirazımızı yazar, vatandaşlık belgelerimizi sunarız; bu iş çözülür,” diyerek içimiz rahattı.

Ama işler düşündüğümüz gibi gitmedi. Eşim özel görüşme için başka bir odaya alındı. Yaklaşık 20 dakika sonra bir görevli gelip, “Eşiniz sizi şu numaralı odada bekliyor,” dedi. Odaya gittiğimde güvenlik görevlileri, “Yakınlarınızı arayın, çocukları eve yalnız götürmek zor olabilir,” dediler. O an neye uğradığımı şaşırdım.

Hemen durumu İstanbul’daki bir Uygur sivil toplum kuruluşunun başkanına anlattım. “Eşi ve çocukları vatandaş olan bir kadına zarar gelmez. Dosyası Ankara’ya iletilir, cevap gelince döner,” diyerek biraz olsun içimi rahatlattı.

“Peki ya eşim?” diye sorduğumda ise güvenlik görevlisi “Bu bölümdeki işlemleri tamamlandı, başka bir birime gidiyor. Siz Uygurlar bizim kardeşimizsiniz, merak etmeyin, ona bir şey olmaz. Ama birlikte gidemezsiniz,” dedi.

Eşimi, birkaç Türk soylu kadınla birlikte bir araca bindirip götürdüler. O andan sonra eşimi telefonla aradım ama telefonla konuşmak yasakmış. Sadece birkaç kısa mesaj gönderebildi. Parmak izi alındığını öğrendik ama o andan itibaren kendisinden hiçbir haber alamadık.

Kanunlara inancımız tam, ama daha bir yaşına yeni girecek bebeğini emziren ve hasta çocuğuna bakan bir annenin hiçbir bir suçu ve şüpheli durumu olmadığı halde çocuklarından ayrılarak sorgulanması ve ardından hiçbir bilgi verilmemesi beni derin bir çaresizliğe sürükledi.

Sizlerden sadece bir ricam var: Dualarınızı eksik etmeyin. Benzer bir durum yaşayanlar lütfen deneyimlerini paylaşsın. Ve bu yazıyı paylaşın ki, eşimin sağ salim geri dönmesine vesile olalım. Yeni bir gelişme olursa tekrar sizlerle paylaşacağım.”

Uygur Haber kaynağını belirtmeyi unutmayın!