Uygur kitapçı, Uygur tarihiyle ilgili romanlardan dolayı hapse atıldı

Uygur Kitapçı Erkin Emet, Uygur tarihi ve kültürel kimliğiyle ilgili iki tarihi romanın yayını ve dağıtımında yer aldığı gerekçesiyle hapse atıldı.

Norveç merkezli Uygur Yardım Vakfı tarafından hazırlanan Doğu Türkistan’da tutuklu aydınlar listesinde yer alan 65 yaşındaki Erkin Emet, vakfın kurucusu Abduweli Ayup’a göre Temmuz 2018’de gözaltına alındı.

Kaşgar’da güvenlik gerekçesiyle isminin açıklanmasını istemeyen bir kaynağa göre, Erkin Emet’in ailesi onun yetkililer tarafından etnik bölücülüğü kışkırtmakla suçlandığını ve hapis cezasını çekmekte olduğunu söyledi. Kaynak ayrıca, Erkin’in nerede olduğunun ve cezasının ne kadar olduğunun bilinmediğini söyledi.

Eyüp, gizli kanallar aracılığıyla, Erkin’in büyük olasılıkla özellikle iki kitabın yayınlanması ya da dağıtılmasında yer aldığı gerekçesiyle tutuklanmış olabileceğini öğrendi.

Bunlardan ilki Halide İsrail’in kaleme aldığı, 1966-76 Çin Kültür Devrimi sırasında Uygurlara yapılan zulmü ve Uygur kimliğini korumanın önemini anlatan “Altun Keş” (Altın Ayakkabısı) adlı romanıydı.

Erkin ayrıca Zordun Sabir’in yazdığı 1940’ların başında Uygurların Çin milliyetçi güçlerine karşı kazandığı zaferi ve 1944’ten 1949’a kadar varlığını sürdüren ikinci Doğu Türkistan Cumhuriyeti’nin kuruluşunu anlatan “Ana Yurt” adlı kitabını satmıştı.

UYGUR ENTELEKTÜELLERE BASKI

Erkin’in çalıştığı Ürümçi’deki Sincan Sağlık Yayınevi’nin yakınında çalışan bir polis memuru Özgür Asya Radyosu’na yaptığı açıklamada, Erkin’in Çin güvenlik güçleri tarafından “Hui Tou Kan” ya da “Geriye Bakmak” olarak bilinen baskılar sırasında gözaltına alındığını söyledi.

O dönemde Çinli yetkililer, aralarında yazar ve yayıncıların da bulunduğu Uygur aydınları, “ayrılıkçı eğilimler taşıdığı düşünülen” eserler ürettikleri gerekçesiyle toplama kamplarına ya da hapishanelere atmıştı.

Önde gelen Uygurlar tarafından yazılan veya yayınlanan materyaller, daha önce hükümet onayı almış olmalarına rağmen mercek altına alındı.

Bölgenin başkenti Ürümçi’deki Sincan Siyasi Hukuk Bürosu’ndan bir yetkili, “Hui Tou Kan sırasında, Çinliler, daha önce yayınlanmış tüm Uygurca kitapları soruşturdular” dedi.

KİTAPEVİ MÜDÜRÜ

Abduveli Eyüp’e göre, iki çocuk ve birkaç torun sahibi olan Erkin, ilk olarak 1990’larda Xinhua Kitabevi’nin Kaşgar şubesinde müdür yardımcısı olarak görev yaptı. Erkin “Ana Yurt” kitabından 5.000 adet sipariş eden ilk kitabevi müdürüydü ve kitaplar hızlı bir biçimde satılmıştı.

Erkin, 2010 yılı sonunda Kaşgar Uygur Yayınevi’nin müdürlüğüne atandı. Ayup, onun burada Hojamuhemmed Muhammed’in sekiz ciltlik şiir koleksiyonu da dahil olmak üzere önemli eserler yayınladığını ve Halide İsrail’in “Geçmiş” ve “Altın Ayakkabısı” adlı eserlerinin yayınlanmasında etkili olduğunu söyledi.

Eyüp’e göre Erkin, Mayıs 2018’de Sincan Sağlık Yayınevi’nin müdürü olmak üzere Ürümçi’ye taşındı ve burada Uygur Medeniyeti Dergisi’nin tanınmış emekli Uygur editörü Kurban Mamut ile birlikte çalıştı. İki ay sonra Emet tutuklandı.

Kurban Mamut’un oğlu Bahram Sintaş’ın babasının daha sonra tutuklandığını ve 15 yıl hapis cezasına çarptırıldığını söyledi.