Uluslararası adalet açısından tarihi bir kararla, Arjantin’in en yüksek ceza mahkemesi, Çinli yetkililer tarafından Uygur halkına karşı işlenen soykırım ve insanlığa karşı suçlara ilişkin bir ceza davasının açılmasına izin verdi. 18 Haziran 2025 tarihinde Ceza Temyiz Mahkemesi (Federal Court of Criminal Cassation) tarafından verilen karar, Arjantin’in evrensel yargı yetkisi yasası uyarınca yargı sürecinin önünü açıyor.
Söz konusu dava, 2022 yılı Ağustos ayında Dünya Uygur Kurultayı (DUK), Uygur İnsan Hakları Projesi (UHRP) ve Uygur Hareketi adlı kuruluş tarafından, Arjantin Anayasası’nın 118. maddesi uyarınca Buenos Aires’teki Federal Ceza Mahkemesi’ne sunulmuştu. Bu madde, uluslararası suçların nerede işlendiğine bakılmaksızın Arjantin mahkemelerinde yargılanmasına olanak tanıyor. Çarşamba günü verilen kararda, davanın ilerlemesine engel oluşturacak herhangi bir hukuki engelin bulunmadığı teyit edildi ve kararın uygulanması için Temyiz Mahkemesi içinde yeni bir hâkim heyetinin oluşturulması emredildi.
Uygurlar için Hukukçular grubunun başkanı ve uluslararası hukuk danışmanı Michael Polak, “Bu çok önemli bir karar,” dedi. “Çin dışında bir ulusal mahkeme ilk kez, Çin rejiminin Uygur halkına karşı işlediği suçlara ilişkin bir ceza davasının ilerlemesi gerektiğine hükmetti.”
Dava, Çinli yetkililer tarafından gerçekleştirilen işkence, zorla kürtaj ve kısırlaştırma, kitlesel gözaltı, cinsel şiddet ve cinayet gibi ağır insan hakları ihlallerini konu alıyor. Bu eylemler çeşitli uluslararası kuruluşlar tarafından kapsamlı biçimde belgelendi, ancak Çin’in Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ndeki veto hakkı ve Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne taraf olmaması nedeniyle bugüne kadar yargılanmadı.
Uygur toplumu liderleri ve insan hakları savunucuları, kararı hesap verebilirlik yolunda tarihi bir adım olarak değerlendirdi. Davanın taraflarından biri olan Dünya Uygur Kurultayı’nın eski başkanı Dolkun İsa, “Bu gelişme tüm Uygur toplumu için büyük bir umut anlamına geliyor. Temyiz Mahkemesi davayı resmen açtığında, halkımıza karşı işlenen vahşetin inkâr edilemez kanıtları mahkemeye sunulacak,” dedi.
Mahkemenin kararı ayrıca Uygur kuruluşlarının davaya özel savcı (müşteki) sıfatıyla katılma hakkını da tanıdı. Bu, onların adalet arayışındaki rollerinin resmî olarak tanındığını gösteriyor.
Davacılardan Arjantinli insan hakları avukatı Juan Nieto, kararın daha geniş anlamına dikkat çekti: “Bu karar, Arjantin’in evrensel yargı yetkisine olan bağlılığını teyit ediyor. Uygur mağdurlarının ülkemizin adalet sistemi içinde hak arayabilmesini sağlıyor. Bizler ciddi ve kapsamlı bir soruşturma yürütme konusunda kararlıyız.”
Dava, uluslararası hukuk uzmanları ve insan hakları savunucularından da destek görüyor. Michael Polak, daha önce uluslararası suçlarla ilgili davalarda görev almış saygın Arjantinli avukatlar Gabriel Cavallo ve Juan Nieto ile birlikte çalışıyor.
Uygur İnsan Hakları Projesi’nin İcra Direktörü Ömer Kanat ise kararı şu sözlerle değerlendirdi: “Bu ilkesel karar cezasızlığa karşı cesur bir adımdır. Demokratik ülkeler seslerini yükseltmeye devam etmeli. Bu karar yalnızca Uygurlar için değil, Çin’de baskı gören diğer halklar için de umut olacaktır.”
Davanın ilerlemesi beklenirken, davacılar ve hukuk savunucuları, yaklaşan yargı sürecinin finansmanı için uluslararası destek çağrısında bulunuyor. Destek olmak isteyenler buradan bağışta bulunabilir.
İlk yorum yapan siz olun