Tayland’ın Ankara Büyükelçiliği önünde 48 Uygurun Çin’e gönderilmemesi talep edildi

Yıllardır Tayland’da gözetim altında tutulan ve Çin’e geri gönderilme tehlikesiyle karşı karşıya olan 48 Uygur için Türkiye’deki Uygur STK’ları, Tayland’ın Ankara Büyükelçiliği önünde bir basın açıklaması düzenleyerek, onların Çin’e geri gönderilmemesini talep etti.

Tayland’da 11 yıldır Göçmen Gözaltı Merkezinde tutulan 48 Uygur Çin’e gönderilme tehlikesi ile karşı karşıya. Bugün 17 Ocak 2025 tarihinde birçok ülkedeki Tayland elçilikleri önünde protesto gösterileri düzenlendi. Ankara’da da Uygur teşkilatları Tayland Büyükelçiliği önünde bir araya gelerek Uygurların Çin’e iade edilmemesini talep etti.

Dünya Uygur Kurultayı Vakfı, Uygur Akademisi Vakfı, Doğu Türkistan Araştırmaları Vakfı, Doğu Türkistan Ulemalar Birliği, Doğu Türkistanlılar Federasyonu, Doğu Türkistan Vakfı, İsa Yusuf Alptekin Vakfı, Uygur İlim Marifet Vakfı, Uygur İlim ve Medeniyet Araştırma Vakfı, Taklamakan Uygur Neşriyatı ve Yusuf Has Hacıp Vakfı’nın ortaklaşa düzenlediği basın açıklamasında, 48 Uygurun Çin’e iade edilmeleri halinde işkence, keyfi gözaltı ve hatta ölüm riskiyle karşı karşıya kalacakları vurgulandı.

— Uygur Haber (@UygurHaber) January 17, 2025

Basın açıklamasında Tayland Krallığı yetkililerine, Tayland halkına, Türkiye Cumhuriyeti hükümeti ve halkına, uluslararası topluma, Birleşmiş Milletler’e (BM), insan hakları örgütlerine ve tüm sivil toplum kuruluşlarına çağrıda bulunuldu:

“Tayland’da 11 yıldır insanlık dışı koşullarda gözaltında tutulan 48 Uygur mültecinin Çin’e iade edilmesi ihtimali, yalnızca uluslararası hukukun ve temel insan haklarının ağır bir ihlali olmayacak, aynı zamanda bu kişilerin hayatlarını ve güvenliklerini doğrudan tehdit edecektir.

2014 yılında Doğu Türkistan’daki zulümden kaçarak Tayland’a ulaşan 350 Uygur mülteciden 173’ü Türkiye’ye yerleştirilmiş, ancak 109’u Çin’e iade edilmiştir. Bu iade, Tayland’ın uluslararası arenadaki imajına ciddi zarar vermiş ve ülkeye yönelik sert eleştirileri beraberinde getirmiştir. Bu süreç içerisinde ikisi çocuk beş kişi kötü yaşam koşulları ve yetersiz tıbbi müdahale sebepli hayatını kaybetmiştir. Ayrıca Çin’e iade edilen bu Uygurların akıbeti bilinmemekte, aileleri ve uluslararası insan hakları kuruluşları onların durumundan endişe etmektedir.

Çin hükümeti tarafından Uygur halkına uygulanan baskı, işkence, ağır insan hakları ihlalleri ve soykırım, geniş çaplı belgelerle ispatlanmış bir gerçektir. Tayland hükümeti, geçmişteki bu hatayı tekrarlamamalı, aksi halde insanlık suçuna ortak olmak gibi ciddi bir durumla karşı karşıya kalacaktır.

Tayland Krallığı, uluslararası hukukta yer alan “geri göndermeme ilkesi”ni (non-refoulement) ihlal etmemekle yükümlüdür. BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği ve diğer insan hakları kuruluşlarının açık çağrılarına rağmen, bu mültecilerin Çin’e iade edilmesi yönündeki tehdit, uluslararası insan hakları ilkelerine ve standartlarına açıkça aykırılık teşkil etmektedir.

Çin’e iade edilmeleri halinde bu kişilerin işkence, keyfi gözaltı ve hatta ölüm riskiyle karşı karşıya kalacakları birçok güvenilir kaynak tarafından belgelenmiş örnekleriyle doludur.

Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği, İslam İş birliği Teşkilatı ve uluslararası insan hakları kuruluşları Tayland hükümeti ile doğrudan temas kurarak bu insanların hayatlarının korunması ve özgürlüklerine kavuşması için etkili bir baskı oluşturmalıdır. Ayrıca, diğer hükümetler ve uluslararası kuruluşlar Tayland’a çözüm odaklı diplomatik girişimlerde bulunmalı gerekirse çözüm odaklı destek sunmalıdır.

Tayland halkına ve hükümet yetkililerine sesleniyoruz: Tayland’ın tarihsel misafirperverlik geleneğine ve insani değerlere uygun bir yaklaşım sergilemelerini talep ediyoruz. İnsan haklarına saygının göstergesi olarak bu mülteciler için yapıcı çözümler üretilmeli, iade tehditleri sonlandırılmalıdır.”

Basın açıklaması yapan Uygur teşkilatları Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ne de seslenerek; “Türkiye Cumhuriyeti hükümeti ve halkına, bu insanlık trajedisinin çözümü için aktif bir rol üstlenmeleri çağrısında bulunuyoruz. Diplomatik kanalları harekete geçirerek, uluslararası toplumla iş birliği içinde bu insanların güvenliğini sağlayacak bir çözüm bulunması yönünde girişimlerde bulunulmalıdır.” çağrısında bulundular.”

ORTAYA KONULAN TALEPLER

Basın açıklamasında ayrıca şu talepler ortaya konuldu:

1. Tayland hükümeti, 48 Uygur mülteciyi Çin’e iade etmeme garantisi vermeli ve uluslararası hukuk kapsamında sorumluluklarını yerine getirmelidir.

2. BM ve insan hakları örgütleri, Tayland’a yönelik uluslararası baskıyı artırarak bu trajedinin sonlandırılmasına yardımcı olmalıdır.

3. Türkiye başta olmak üzere demokratik ülkeler, bu Uygur mültecilerin insan haklarına uygun koşullarda Türkiye veya başka bir güvenli üçüncü ülkeye transfer edilmeleri konusunda ciddi girişimlerde bulunmalıdır. Türkiye, daha önce 173 Uygur mülteciyi kabul ederek bu konuda liderlik örneği göstermiştir ve uluslararası arenada da bu rolü üstlenmeye devam etmelidir.

4. Bu mültecilerin güvenli üçüncü ülkelere gönderilene kadar bu mülteciler için sağlık hizmetlerine erişim, yeterli gıda ve insani yaşam koşullar sağlanmalıdır.

Unutulmamalıdır ki insanlık, sessiz kalanların değil, zulme karşı duranların çabalarıyla ilerler. Tayland, Türkiye ve uluslararası toplumun ortak çabalarıyla bu trajediye bir son verilmesi mümkündür. İnsanlık adına, harekete geçme zamanı şimdi!