Uluslararası Af Örgütü: İlham Tohtı koşulsuz serbest bırakılmalı

İlham Tohtı’nın haksız yere müebbet hapse çarptırılmasının 10. yılında, uluslararası toplumda onun durumu ile ilgili endişeler artmaya devam etti. Uluslararası Af Örgütü Çin’i, İlham Tohtı’yı koşulsuz olarak serbest bırakmaya çağırdı.

Ünlü Uygur aydını, Çin yönetimindeki Uygurların durumunu dünyaya ifşa ettiği ve Uygur halkına anayasada tanınan hukuki haklarını talep ettiği için 2014 yılının Ocak ayında Pekin’deki evinde gözaltına lınmış ve aynı yılın 23 Eylül Ürümçi’de düzmece mahkeme kararıyla ömür boyu hapis cezasına çarptırılmıştı. İlham Tohtı’nın haksız yargılaması ve ağır cezaya çarptırılmasının 10. yıldönümünde, uluslararası toplumda Çin hükümetine yönelik İlham Tohtı’nın koşulsuz tahliye çağrıları yoğunlaştı.

Uluslararası Af Örgütü 24 Temmuz’da Çin hükümetine gerçekleştirdiği adaletsizlikleri durdurma çağrısında bulunan bir bildiri yayınladı. Bildiride “İlham, önde gelen bir Uygur entelektüelidir. Kendisi defalarca Uygurlar ve Çinliler arasında anlayış ve diyalog çağrısında bulundu ancak haksız yere ayrılıkçılıkla suçlandı ve ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı” denildi.

Uluslararası Af Örgütü’nün açıklamasında Çin hükümetinin suçlamalarının asılsız olduğu ve kendisinin hapishanede haksız muamele ve işkenceye maruz kaldığı belirtildi. Bildiride ayrıca şu ifadeler yar alıyor:

“İlham Tohtı’nın Uygur Özerk Bölgesi’nde Uygurların karşılaştığı sistematik ayrımcılığı anlatan makaleleri, Uygurların gerçek durumu temel alınarak yazılmıştır. Ancak 23 Eylül 2014’te yapılan yargılama da adil ve şeffaf değildi. Mahkemede kendini savunma hakkı alenen ihlal edildi. Duruşmanın ardından müebbet hapis cezasına çarptırıldı. Raporlara göre, hapisteki İlham Tohtı kelepçelendi, uzun süreler boyunca hücre hapsinde tutuldu, yeterli tıbbi bakımdan ve gıdadan mahrum bırakıldı ve psikolojik ve politik eğitim de dahil olmak üzere işkenceye ve kötü muameleye maruz bırakıldı. Onun barışçıl ve ılımlı tutumu, tutukluluğunun haksız olduğu anlamına geliyor. Çünkü bu, insan hakları savunucularına yönelik en şiddetli baskıyı temsil ediyor. İlham Tohtı vakası, Çin hükümetinin toplu adam kaçırma ve zorla asimilasyon gibi insanlığa karşı suçlar da dahil olmak üzere Uygurlara, Kazaklara ve diğer etnik azınlıklara uyguladığı yaygın baskının tipik bir örneğidir“.

Açıklamanın sonunda Ilam Dasu’nun mücadelesinin haklı bir mücadele olduğu vurgulanarak, Çin hükümetinden onu kayıtsız şartsız serbest bırakması istendi ve “Bu nedenle onun serbest bırakılması, Çin’de insan haklarının ve adaletin ilerlemesi açısından kritik bir adım olarak değerlendiriliyor. Ancak onun devam eden tutukluluğu, Çin’de yaşayan Uygurların, Kazakların ve diğer Türk Müslüman grupların karşı karşıya olduğu insan hakları krizini hatırlatıyor. Çinli yetkilileri onun derhal ve koşulsuz serbest bırakılmasını sağlamaya çağırıyoruz!” ifadeleri kullanıldı.

İlham Tohtı’nın Amerika’daki kızı Cevher İlham Çin hükümetinin babasını ziyaret etmeye bile izin vermediğini, bu nedenle babası için daha fazla endişelenmeye başladığını belirtti. Cevher “Pekin’deki ailem yıllardır babamı görmek istiyordu. Ancak bu istek sürekli reddedilir. Babamın başka bir cezaevine nakledildiğini de duydum” dedi.

İlham Tohtı’nın haksız yere tutuklanmasından bu yana onun özgürlüğünü talep etme ve onu prestijli uluslararası insan hakları ödülleri için tavsiye etme konusunda en aktif örgütlerden biri olan Almanya’daki İlham Tohtı İnisiyatifi’nın başkanı Enver Can, 10 yıldır cezaevinde olan Uygur aydınının durumunun adaleti destekleyen dünya camiasında endişe yarattığını söyledi. Çin hükümetinin, İlham Tohtı’nın hapishanedeki durumu hakkında tüm dünyayı bilgilendirmesi ve onu koşulsuz olarak serbest bırakması gerektiğini vurguladı.