Doğu Türkistan’da Çin’in soykırım politikalarına destek veren firmalarla ortaklığı nedeniyle eleştirilen kimya sanayi devi BASF, hisselerini satarak bölgeden çekildi.
Almanya’nın önde gelen kimya sanayi şirketlerinden BASF, 22 Nisan 2025 tarihinde yaptığı duyuruyla, Doğu Türkistan’daki faaliyetlerini tamamen sonlandırdığını bildirdi. Şirket, uzun süredir Çin hükümetinin Uygurlara yönelik soykırım politikalarında rol oynayan iki Çinli firmayla ortaklık yaptığı gerekçesiyle uluslararası kuruluşların yoğun eleştirilerine hedef olmuştu.
BASF, yayımladığı açıklamada, Xinjiang Markor Kimya Sanayi ve Markor Meiou Kimya Sanayi şirketlerindeki hisselerini Singapur merkezli Verde Kimya Sanayi’ne sattığını belirtti. Söz konusu satış, ilgili makamların onayıyla 21 Nisan tamamlandı.
BASF, Uygurların haklarını ihlal etmekle suçlandıktan sonra bölgeden çekilen ikinci Alman şirketidir. Daha önce Almanya’nın dev otomobil üreticisi Volkswagen da Ürümçi’deki fabrikasını satarak bölgeden ayrılmıştı.
BASF, 2016 yılında Korla Ekonomik-Teknik Kalkınma Bölgesi’nde, Xinjiang Markor Kimya Sanayi ile ortaklaşa, poliüretan, vernik ve çeşitli çözücülerin üretiminde kullanılan butanediol (BDO) fabrikası kurmuştu. Aynı yılın Temmuz ayında yine aynı ortakla, sentetik elyaf üretiminde kritik bir ham madde olan Polytetramethylene Ether Glycol (Poly THF) üreten bir fabrika daha açmıştı.
Geçen yıl Nisan ayında, Dünya Uygur Kurultayı ve Tehlikedeki Halklar Örgütü temsilcileri, BASF’nin Uygurları zorla çalıştırdığı iddiaları üzerine, şirketin yıllık toplantısının düzenlendiği Rosengarten Merkezi önünde protesto düzenlemişti.
Almanya’nın Handelsblatt gazetesinin 5 Kasım 2023 tarihli araştırma raporuna göre, BASF’nin ortağı Xinjiang Markor Kimya Sanayi, Doğu Türkistan’da Çin hükümetinin devlet destekli yürüttüğü Uygur işçi transfer programıyla yakından bağlantılı. Daha önce ZDF radyosu ve Der Spiegel gazetesi, Markor’un yerel Uygurlar üzerinde gözetim yaptığı ve topladığı bilgileri Çin hükümetine aktardığını bildirmişti. BASF o dönemde çalışanlarının bu faaliyetlere katılmadığını savunsa da, ortağının Çin hükümetiyle iş birliğini kabul etmişti.
ABD İç Güvenlik Bakanlığı, 2023’te “Uygurları Zorla Çalıştırmayı Önleme Yasası” uyarınca, Uygur bölgesindeki birçok şirketi kara listeye aldı. Bunlardan biri olan Xinjiang Zhongtai Grubu’nun ürünleri ABD’ye giriş yasağıyla karşılaştı. Böylece Zhongtai, “Uygurları ve diğer azınlıkları zorla çalıştırmaya katılan” 144 şirket arasında yer aldı.
İlk yorum yapan siz olun