Japon Parlamentosunda Uygurların zorla çalıştırılmasına karşı düzenlenen basın toplantısında, bağlantılı Japon şirketlerine ilişkilerini sonlandırma çağrısı yapıldı ve yetkililere yasal düzenleme çağrısında bulunuldu.
Japon Uygur Derneği ile uluslararası insan hakları örgütü Human Rights Now (HRN), 16 Mayıs 2025 tarihinden Japon Parlamentosu’nda ortak bir basın toplantısı düzenleyerek, Çin’in Uygurlara yönelik zorla çalıştırma uygulamalarıyla bağlantılı Japon şirketlerini kamuoyuna duyurdu. Şirketleri insan hakları ihlalleriyle bağlarını kesmeye, hükumeti ise zorla çalıştırmaya karşı bağlayıcı yasalar koymaya çağırdı.
Araştırılan şirketlerin %80’i bağlantılı
İki kuruluşun açıklamasına göre, Avustralya Stratejik Politika Enstitüsü (ASPI) tarafından 2020 yılında yayımlanan rapor ve güncel verilere dayanarak, Japonya merkezli 35 şirket ile Japonya’da faaliyet gösteren 6 Çinli şirket incelendi. Araştırma, Amerikan düşünce kuruluşu C4ADS’nin desteğiyle yürütüldü.
Sonuçlara göre, araştırılan şirketlerin %80’den çoğu, Uygurların zorla çalıştırılmasıyla bağlantılı çıktı. Yani toplam 41 şirketten 30’u japon ve 4’ü Çinli olan 34’ünün –aralarında giyim, otomotiv ve elektronik sektörlerinden büyük firmaların da bulunduğu– Çin’in Doğu Türkistan’da zorla çalıştırma suçlamalarıyla ilişkilendirilen tedarikçilerle doğrudan ya da dolaylı ticari bağlantısı olduğu belirlendi. Şirketlerin yaklaşık yarısı soruları yanıtsız bırakırken, bazıları geçmişte bu tür ilişkiler olduğunu ancak sonlandırdıklarını belirtti.
“ZORLA ÇALIŞTIRMA, ÇAĞDAŞ KÖLELİK BİÇİMİDİR”
Basın toplantısında konuşan HRN Başkan Yardımcısı Itō Kazuko, “Zorla çalıştırma, çağdaş dünyanın kölelik biçimidir. Japon şirketleri bu insan hakları ihlalleriyle bağlarını kesmelidir” diyerek, şirketlerin daha şeffaf ve sorumlu davranması gerektiğini vurguladı. Japon Uygur Derneği Başkanı Letip Ahmet ise Japonya’nın, Batı’da uygulanan yaptırımların ardından Çin menşeli şirketler için bir “kaçış noktası” hâline gelme riski taşıdığını belirtti ve “Japonya’nın insan hakları değerleri bu süreçte zedelenmemelidir” dedi.
“JAPONYA’DA DA BAĞLAYICI YASALAR OLMALI”
Toplantıya katılan Liberal Demokrat Parti (LDP) milletvekilleri de insan haklarına dair daha güçlü yasal düzenlemelere ihtiyaç olduğunu ifade etti. Eski Ekonomik Güvenlik Bakanı Takaichi Sanae, “Bu bir insan hakları meselesidir. ABD’deki gibi bağlayıcı yasalar Japonya’da da olmalı” derken, Japonya Uygur Parlamenterler Birliği Başkanı Furuya Keiji ise “Demokratik ülkelerin milletvekilleri olarak bu konuda kararlı durmalıyız” dedi ve bu konunun mecliste gündeme taşınacağını belirtti.
ABD VE AB, YASAL DÜZENLEMELER ÇIKARMIŞTIR
Uygurların zorla çalıştırmasına karşı ABD, 2022 yılı Nisan ayında “Uygurları Zorla Çalıştırmayı Önleme Yasası”nı yürürlüğe koyarak, zorla çalıştırmayla bağlantılı ürünleri ithalatını yasaklamıştı. Avrupa Birliği (AB) Parlamentosu da 2024 yılı Mart ayında, zorla çalıştırma yoluyla üretilen ürünlerin ithalatı ve dolaşımını yasaklayan bir düzenleme üzerinde bir uzlaşmaya vardı.
Japon hükümeti 2022 yılında şirketlere yönelik “insan hakları durum tespiti” (human rights due diligence) kılavuzları yayımlamış olsa da, henüz bağlayıcı yasalar bulunmuyor. Söz konusu kılavuzlar, şirketlerin gönüllü uyumuna dayanıyor ve yaptırım mekanizması içermiyor.
Uygur Haber kaynağını belirtmeyi unutmayın!
İlk yorum yapan siz olun