Barışçıl yoldan Uygurların temel haklarını korumaya çalışan Uygur akademisyen İlham Tohti, 2014 yılında haksız yere müebbet hapis cezasına çarptırılmıştı. İlham Tohti İnisiyatifi, onun hapsedilmesinin 8. yıldönümü münasebetiyle basın açıklaması yayımladı.
Çin’in başkenti Pekin’deki Merkezi Milliyetler Üniversitesinde ekonomi profesörü olarak çalışan İlham Tohti, barışçıl ve uzlaşıcı bir yoldan Uygurların hak ve hukukları korumaya çalışmış, bu yönde devlete defalarca gerekli tekliflerde bulunmuş ve çözüm yolları önermişti.
İlham Tohti, milleti ve halkına karşı güçlü sorumluluk duygusu, sorunların çözümüne odaklı etkili çalışmaları ile barış ve uzlaşma yolundaki kararlı tutumuyla sadece Uygurlar arasında değil Çinli aydınlar arasında da çok saygı görmüştü.
Potansiyel lider görünümlü bir Uyguru, kendilerine karşı tehdit olarak algılayan Çin yönetimi, onu ilk başta ev hapsi gibi çeşitli kısıtlamalarla engellemeye, itibarsızlaştırmaya çalıştı. Onu durdurmayınca 2014 yılında düzmece bir yargılamayla haksız yere müebbet hapis cezasına çarptırdıı. İlham Tohti İnisiyatifi, onun hapsedilmesinin 8. yıldönümü münasebetiyle basın açıklaması yayımlandı:
Prof. İlham Tohti’nin Hapsedilmesinin 8. Yıldönümü münasebetiyle
İlham Tohti İnisiyatifi’nden Basın Açıklaması
23 Eylül 2022
İletişim: Enver Can, Telefon: +49-1738912048; E-posta: [email protected]
İlham Tohti’nin haksız bir şekilde yargılanmasının ve müebbet hapis cezasına çarptırılmasının 8. Yıldönümü’nde onu, en az altı yıldır aile ziyaretine izin verilmeyen ve nerede olduğuna dair hiçbir bilgi alınamayan bir durumda, hem zihinsel hem de fiziksel sağlığına yönelik artan bir endişe içinde anıyoruz.
Kararlı bir şekilde uzlaşma arayan ve halkı için anayasal olarak güvence altına alınan Özerklik haklarının uygulanmasını isteyen Uygur alim, iki günlük göstermelik bir duruşmasının ardından 23 Eylül 2014’te müebbet hapis cezasına çarptırıldı. İlham Tohti’nin tutuklanmadan önceki sözleri, iki halkın birbirine saygı duymayı, barış içinde bir arada yaşamayı ve birbirlerinden nefret etmemeyi öğrenmesi gerektiğiydi. Bütün bunlara rağmen Tohti sözde “bölücülük”le suçlandı.
Çin yetkilileri ve Uygur nüfusu arasındaki ilişkilerin dramatik bir şekilde bozulacağı – tam şu an ÇKP’nin Uygur ve diğer Türk halklarına karşı uyguladığı soykırım politikaları- korkusuyla barışsever, ılımlı ve güçlü sorumluluk duygusuna sahip bir adamın hayatındaki bu trajik anı anıyoruz. Avrupa Parlamentosu Sakharov Ödülü ve diğer birçok uluslararası insan hakları ödülüne layık görülen İlham Tohti’nin akıbeti hakkında bir şey söylemek zor.
Çin hükümeti, halkının hak ve özgürlükleri için canı, ailesi ve mülkü dahil her şeyini feda eden İlham Tohti gibi potansiyel lider görünümlü ve hatta güçlü bir karizmaya sahip olan şahsiyetlerden kurtulmak istediğinde, inandırıcı suçlamalarda bulunma hayal gücünden yoksundur. Uzun yıllar geçti ve Uygur Bölgesi’ndeki durum kötüden daha da kötüye gitti: milyonlarca insan ailelerinden koparılarak beyinleri yıkamaya, kendi kimliklerini inkâr etmeye zorlandıkları tecrit merkezleri olan sözde “eğitim kamplarına” gönderildi. Orada işkence gördü, tecavüze uğradı ve hatta dövülerek öldürüldüler.
Görünüşe göre 2014’te Uygur halkını, yaşam biçimini, dilini ve değerlerini yok etmek için büyük bir kampanyayı -yani daha sonra çaresizce tanık olduğumuz trajediyi- başlatmaya hazırlanan Çin hükümeti, ilk olarak vizyoner İlham Tohti’yi, yani tam da bunu engellemeye çalışan kişiyi hedef almış gibi görünüyor.
İlham Tohti’nin gelmekte olanları fark ettiğini ve ÇKP’nin gerçek amacını bildiğini anlayabilmek zor değil. İlham Tohti İnisiyatifi’nin kurucu başkanı Enver Can, Çinli yetkililerin Tohti’den ve onun hem Pekin’deki hem de yurtdışındaki etkisinden korktuklarını tahmin ederek, “Uygur alimini parmaklıklar ardında susturmaya çalıştıkları tam da bu yüzdendir” diyor. Ancak Can’a göre, Çin hükümeti yanlış hesap yaptı ve planları işe yaramadı: bu nedenle, bugün Pekin’in sorunları dünyadan saklamaya çalışmasına rağmen İlham Tohti ve Uygur halkının içinde bulunduğu kötü durum dünya toplumu tarafından çok daha iyi biliniyor.
Bu vesileyle bir kez daha dünya camiasını, özellikle Avrupa Birliği’nı İlham Tohti’yi unutmamaya çağırıyoruz. O, Aralık 2019’da bir kez İlham Tohti’ye büyük onuru verdiği için halkın Sakharov Ödülü komitesini alkışladığı zaman birkaç dakika değerini buldu. Çin başkentindeki Avrupa delegasyonu üyeleri, hapishanede İlham Tohti’yi ziyaret etmek ve Pekin’deki ailesine bakmak konusunda daha çok çaba göstermeli.
Ayrıca Çin hükümetinden İlham Tohti’nin nerede olduğuyla ilgili tüm sorulara yanıt vermesini istiyoruz: yaşıyor mu? Hangi hapishaneye tutuluyor? Sağlık durumu nedir? ve Uygur alimini derhal ve koşulsuz olarak serbest bırakın!
Adres: Ilham Tohti Initiative (ITI) , Eichenstrasse 19, 85235 Odelzhausen – ALMANYA
İlk yorum yapan siz olun