HRW’den otomotiv devlerine Uygurların zorla çalıştırılmasıyla ilgili uyarı

İnsan Hakları İzleme Örgütü’ne göre Uygurların zorla çalıştırıldığı alüminyum fabrikalarından çıkan ürünleri, dünya çapındaki otomobil firmaları da kullanıyor. Örgüt, firmaları Çin’de faaliyetlerinde de insan hakları standartlarına sahip çıkmaya çağırdı.

İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün (HRW) 31 Ocak 2024 tarihinde yayımladığı raporunda da Çin’in Doğu Türksitan’da zorla çalıştırma başta olmak üzere Uygur ve diğer Türk halklarına yönelik işlediği insan hakları ihlallerine değinildi.

Raporda; BYD, Toyota, Volkswagen, Tesla ve General Motors gibi şirketlerin Uygur Türklerinin zorla çalıştırıldığı fabrikalardan çıkan alüminyumu kullandıklarına dikkat çekildi. Raporda yer alan iddiaya göre; söz konusu otomobil devleri, küresel tedarik zincirlerini denetlemek amacıyla katı insan hakları standartlarına sahiptir, ancak Çin’deki operasyonları için aynı kriterleri uygulamıyorlar.

Çin’de üretilen alüminyumun yüzde 15’ten fazlası veya küresel arzın yüzde 9’u Doğu Türkistan’dan geliyor. Uluslararası Alüminyum Enstitüsü’ne göre; 2021’de küresel olarak tüketilen tüm alüminyumun yaklaşık yüzde 18’ini otomobil üreticileri oluşturdu. Metal, alaşım jantlar da dahil olmak üzere otomobil parçalarının yanı sıra elektrikli araçların pilleri gibi bileşenler için de kritik önem taşıyor. Ayrıca aracın daha hafif olmasını sağlarken, seyahat mesafesini uzatıyor.

DAHA İYİ TEDARİK HARİTALAMASI VE BİLGİ TALEP EDİLMELİ

İnsan Hakları İzleme Örgütü raporunda “2017’den bu yana Çin hükümetinin çok sayıda insanlık dışı suç işlediğini ve Uygurlarla diğer Müslüman topluluklarını Sincan ve ülkenin diğer yerlerinde zorunlu çalışmaya maruz bıraktığını gösteren güvenilir kanıtlar var. Araştırmamızın kaynağı; Çin devlet medyasına, şirket raporlarına ve çevrimiçi olarak erişilebilen hükümet açıklamalarına dayanıyor. Bahsi geçen firmalar, kötü çalışma şartlarının düzeltilmesi için daha fazlasını yapabilir. Üreticiler, Sincan dışındaki tesislerden tedarike yönelebililir; daha iyi kaynak haritalaması ve bilgi talep edebilir” denildi.

ZORLA ÇALIŞTIRMAYLA BAĞLANTILI İTHALAT YASAKLANMALI

The Guardian gazetesine röportaj veren örgütün kıdemli araştırmacısı Jim Wormington “Şirketlerden yapmalarını istediğimiz, gerçekten bir stratejiye sahip olmaları. Otomobil endüstrisi dünyanın en büyük alüminyum kullanıcısı olduğundan, gerçekten güçlü bir mesaj gönderebilirler. Ayrıca devlet tarafından zorla çalıştırmayla bağlantılı olan herhangi bir şeyin ithalatı engellenebilir” dedi.

ŞİRKETLERDEN AÇIKLAMA

Raporla ilgili soruyu cevaplandıran Toyota yetkilileri, konunun yakından inceleneceğini bildirdi. Daha önce benzer iddiaları yalanlayan Volkswagen’den yapılan açıklamada ise “Alman yasalarına göre, tedarik zincirindeki insan hakları etkilerinden sorumlu değiliz. Ancak küresel alüminyum tedarik zincirinin kör noktaları var. Yeni çözümler arıyoruz. İnsan hakları alanında dünya çapında bir şirket olarak sorumluluğumuzu çok ciddiye alıyoruz” denildi. Çin’deki yabancı otomobil üreticilerinin çoğu, kilit sektörlerdeki hükümet kısıtlamaları nedeniyle Çinli firmalarla ortak faaliyet gösteriyor.