İçeriğe geçmek için "Enter"a basın

Hoten Hükumeti’nin kuruluşunun 90. yıl dönümü münasebetiyle konferans düzenlendi

Doğu Türkistan’da 1933 yılında ilan edilen Hoten Hükumeti’nin kuruluşunun 90. yıl dönümü münasebetiyle İstanbul’da konferans düzenlendi.

Taklamakan Uygur Yayınevi ile Uygur Araştırma Merkezi, Hoten İslam Hükumeti’inin kuruluşunun 90. yıldönümünü münasebetiyle, 11 Mart 2022 tarihinde İstanbul’da Akademisyen, araştırmacı ve sivil toplum kuruluşu temsilcilerinin katılımlarıyla konferans düzenledi.

Konferansta Hoten islam hükumetinin tarihteki önemli rolü ve siyasi, toplumsal arka plan anlatıldı. Mehmet Emin Buğra başta olmak üzere hükumetin kuruluşunda önemin önemli rol oynayan şahsiyetler ve onların faaliyetleri tanıtıldı.

Sucunuluğunu Prof. Dr. Erkin Emet’in yaptığı konferans, Taklamakan Uygur Yayınevi’nin sahibi Abducelil Turan, emekli akademisyen Sultan Mahmut Kaşgarlı, Doğu Türkistan Vakfı başkanı Muhiddin Canuygur, Araştırmacı Hamit Göktürk, Dünya Uygur Kurultayı Vakfı başkanı Abdureşit Abdulhemit, Doğu Türksitanlılar Federasyonu başkanı Mahmut Damolla ve başka STK temsilcilerinin konuşmalarıyla başladı.

Araştırmacı ve muhabir Eset Sulayman, “Mehmet Emin Buğra’nın Şarki Türkistan’ın Milli İnkilap Tarihi Adlı Eserinde İzah Edilmeyen Üç Düğüm Noktası” başlıklı sunumuyla, Doğu Türksitan inkilap tarihindeki bazı önemli konulara ilgili diğer tarihi belgeler ışığında açıklık getirdi.

Prof. Dr. Alimcan İnayet, “Mehmet Emin Buğra’nın Kişiliği” başlıklı sunumuyla Buğra’nın siyasi, komutan, tarihçi, din adamı, fikir adamı, edebiyatçı ve şair gibi çok yönlü kişiliğini, onun hayatından ve eserlerinden örnekler vererek anlattı.

Doç. Dr. Nur Ahmet Kurban “Hoten Hükumeti’nin Kuruluş Dönemi ve İslam Dünyasında Dini Akımlar” başlıklı sunumuyla, Hoten İslam Hükumeti’nin kuruluş ilkelerine etki gösteren uluslararası İslami uyanış hareketleri ve fikirleriyle ilgili bilgi verdi.

Araştırmacı Abdullah Oğuz, Çin’in Doğu Türkistan’ı işgalı sonrası uyguladığı asimile amaçlı baskıcı politikaları ve Uygurların ayaklanmaları konusunda sunum verdi.

Araştırmacı Mevlan Tanrıkut, 20. yüzyılın başlarındaki Çin’in Doğu Türkistan’a yönelik politikalarını Çince kaynaklarına göre anlattı.

HOTEN HÜKUMETİ:

Mehmet Emin Buğra ve yol arkadaşlarının öncülüğünde Hoten’in Karakaş ilçesinde 13 Şubat 1933’te başlatılan ayaklanmadan kısa bir süre sonra Hoten’in bütün ilçeleri ve komşu kentlerin bazı ilçeleri ele geçirildi. 4 Nisan’da Hoten İslâm hükümeti kuruldu, Muhammed Niyaz Âlem Ahunum geçici hükümetin başkanlığına getirilirken Mehmet Emin Buğra başkumandan, Sâbit Dâmolla da eğitim, adliye ve dinî işlerden sorumlu danışman oldu.

Hoten hükumeti, Kâşgar güzergâhı üzerindeki Yarkent’e bir birlik gönderdi. Kaşgar’a gelen Sabit Dâmolla Hoten Hükümeti Temsilciliği adıyla bir teşkilât Kurdu. Başkanlığını Sâbit Dâmolla’nın yaptığı temsilciliğin adı 10 Eylül’de Şarkî Türkistan İstiklâl Cemiyeti şeklinde değiştirildi.  Kâşgar’ın Yengi Şeher dışındaki bütün ilçeleri teşkilâta bağlılığını bildirdi. Bu cemiyet 7 Kasım 1933’te Şarkî Türkistan Cumhuriyeti’nin teşkilât yapısı oluşturdu ve 12 Kasım’da cumhuriyetin kuruluşu resmen ilân edildi.

Sovyet Rusyasının desteğiyle Doğu Türkistan İslam Cumhuriyeti yıkıldıktan sonra, Göngen (Hui) birlikleri yine Rusların desteğiyle Hoten’e doğru yola çıktı. Döngenlere karşı yenilgiye uğrayan Hoten Hükumeti Hazıran 1934’te ortadan kaldırıldı.

İlk yorum yapan siz olun

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir