Doğu Türkistan’da 12 Kasım 1933’te Kaşgar merkezli olarak kurulan Doğu Türkistan İslam Cumhuriyeti’nin 92. yıldönümü ve 12 Kasım 1944’te Gulca merkezli olarak kurulan Doğu Türkistan Cumhuriyeti’nin 81. yıldönümü münasebetiyle, Uygur Akademi Vakfı ile Doğu Türkistan Araştırmaları Vakfı tarafından Ankara’daki İZ Otel’de anma etkinliği düzenlendi.
Etkinliğe başta Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti) Bursa Milletvekili Osman Mesten, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ndeki Yeni Yol Partisi (Yeni Yol) Grup Başkanı Doçent Doktor Selçuk Özdağ, İYİ Parti eski Milletvekili Fahrettin Yokuş, AK Parti Genel Merkezi Türk Devletleri ile İlişkiler Başkan Yardımcısı Doktor Reşide Yüksel, AVAZ Araştırma ve Strateji Merkezi Başkanı Şerafettin Deniz, Uluğ Grubu Başkanı Mehmet Fatih Şahin, Azaflı Sosyal Yardım ve Kültür Derneği Başkanı Arzuman Azaflı, ayrıca Güney Türkistan, Güney Azerbaycan ve Suriye Türkleri derneklerinin başkanları olmak üzere Türkiye’nin önde gelen siyasi partileri, Türk ve Türk Dünyası teşkilatlarının temsilcileri ile gazetecilerden oluşan 40’tan fazla seçkin davetli katıldı.
Toplantı, Türkiye, Doğu Türkistan ve Türk Dünyası’nda vatanları için şehit düşenler anısına yapılan bir dakikalık saygı duruşuyla başladı. Ardından Türkiye’nin İstiklal Marşı ile Doğu Türkistan’ın millî marşı okundu. Daha sonra Uygur Akademi Vakfı Başkanı Abdülhamit Karahan ve Doğu Türkistan Araştırmaları Vakfı Başkanı Doktor Abdülkerim Buğra açılış konuşmalarını yaptılar.
Konuşmalarda, Doğu Türkistan Cumhuriyet Günü’nün Türkiye’nin farklı siyasi partilerinden, Türk ve Türk Dünyası’ndan temsilcilerin katılımıyla anılmasının Uygurlar açısından büyük bir anlam taşıdığı vurgulandı. Konuşmacılar, Türkiye’de hem iktidar hem de muhalefet partilerinin Doğu Türkistan meselesini Türkiye’nin millî meselesi olarak görmesinin, Çin’in Doğu Türkistan’daki asimilasyon ve soykırım politikalarına karşı cesur bir duruş sergilemesinin ve Uygurların haklı bağımsızlık mücadelesine destek vermesinin hem Uygurlar hem de Türkiye açısından önemli olduğunu dile getirerek konuklara teşekkür ettiler.
Açılış konuşmalarının ardından ilk sözü AK Parti Bursa Milletvekili Osman Mesten aldı. Türkiye’nin gücü yettiğince Uygur kardeşlerini desteklediğini, Uygurların medeni ve asil bir Türk kavmi olduğunu belirten Mesten, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde Özbekistan Dostluk Grubu Başkanı olarak görev yaptığını, Özbeklerin ve Uygurların tarihini ve kültürünü çok sevdiğini ifade etti. Uygurların yaşadığı zorlukların hafifletilmesi için kendisinin ve partisinin diğer zulüm altındaki Türk topluluklarına olduğu gibi Uygurlara da yardımcı olmaya çalıştığını söyledi.
Ardından Yeni Yol Partisi Grup Başkanı Doçent Doktor Selçuk Özdağ söz aldı. Özdağ, kendisinin ve temsil ettiği Yeni Yol Partileri Grubu’nun Uygurların haklı millî mücadelesini desteklediğini, Meclis’te bu konuda pek çok konuşma yaptığını belirtti. Ayrıca Dünya Uygur Kurultayı gibi teşkilatların Çin’e karşı yürüttüğü çalışmalara aktif olarak katıldığını ve Uygurların Çin zulmüne karşı durabilmeleri için öncelikle millî kimliklerini korumalarının önemine dikkat çekti.
Daha sonra AK Parti Genel Merkezi Türk Devletleri ile İlişkiler Başkan Yardımcısı Doktor Reşide Yüksel söz aldı. Türkiye Cumhurbaşkanı ve AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan ile AK Parti Türk Devletleri ile İlişkiler Başkanı Profesör Doktor Kürşat Zorlu’nun selamlarını ileten Yüksel, partinin kısa süre önce Türk Devletleri ile ilişkileri güçlendirmek amacıyla özel bir başkanlık oluşturduğunu belirtti. Ayrıca Türk Dünyası’ndaki mazlum soydaşlara, özellikle Uygurlara özel bir ilgi gösterildiğini, Türkiye’nin bundan sonra da elinden geldiğince Uygurların yanında olmaya devam edeceğini ifade etti.
Sonraki konuşmacılar arasında İYİ Parti eski Milletvekili Fahrettin Yokuş, Zafer Partisi Türk Dünyası’ndan Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Eser Saka Türkistanlı ve Türk Ocakları Genel Başkan Yardımcısı Profesör Doktor Filiz Avşar yer aldı. Bu konuşmacılar da 12 Kasım Doğu Türkistan Cumhuriyet Günü’nü anarak Doğu Türkistan’ın yakın zamanda Çin’in baskısından kurtulup bağımsızlığına kavuşacağına dair inançlarını dile getirdiler. Türkiye’nin her koşulda Uygur kardeşleri için bir umut kaynağı olduğunu, Uygurların asla umutsuzluğa kapılmamaları gerektiğini ve Doğu Türkistan’ın bir gün mutlaka özgürlüğüne kavuşacağını vurguladılar.
Konuşmaların ardından Dünya Uygur Kurultayı Sözcüsü Profesör Doktor Erkin Emet, Doğu Türkistan cumhuriyetlerinin kuruluş süreçleri, Çin’e karşı yürütülen savaşlarda millî ordunun kazandığı zaferler ve bu cumhuriyetlerin yıkılış nedenleri üzerine bir rapor sundu. Emet, bu anlamlı günün Uygurların yeniden ayağa kalkarak Çin işgalinden kurtulmaları ve bağımsız Doğu Türkistan devletini yeniden kurmaları için bir ilham kaynağı olduğunu belirtti. Ayrıca Çin’in yakın gelecekte parçalanacağına, Uygurların özgürlüklerine kavuşarak kendi bağımsız devletlerinde hür bir şekilde yaşayacaklarına dair inancını dile getirdi.
Son olarak Uygur Akademi Vakfı Başkanı Abdülhamit Karahan, katılımcılara hitaben Uygurların tarihini, Doğu Türkistan’ın coğrafi, demografik ve ekonomik özelliklerini tanıtan, Çin’in Uygurlara karşı yürüttüğü asimilasyon ve soykırım politikalarını belgeleyen ayrıntılı bir rapor sundu. Raporda Uygurların tüm Türk toplulukları arasında en erken medeniyet kuran, zengin manevi ve maddi değerlere sahip bir millet olduğu vurgulandı. Doğu Türkistan’ın nüfusu, coğrafyası, yerüstü ve yeraltı kaynakları gibi unsurlar üzerinde durularak Türk kamuoyunun dikkatine sunuldu. Karahan, Türkiye’nin Doğu Türkistan meselesini kendi millî meselelerinden biri olarak görmesinin hem Türkiye’nin Çin karşısında güçlenmesine hem de Uygurların özgürlüğe daha çabuk ulaşmasına katkı sağlayacağını tarihî örneklerle ifade etti.
Toplantı, katılımcıların Doğu Türkistan meselesine dair sorular yöneltmesi ve çözüm yolları üzerine yapılan tartışmalarla devam etti. Etkinlik, bağımsız Doğu Türkistan devletinin yeniden kurulması dilekleriyle ve toplu hatıra fotoğrafı çekimiyle sona erdi.
İlk yorum yapan siz olun