Uygur Akademisi tarafından düzenlenen “Uygur Soykırımı Devam Ederken Uygur Kimliğinin Korunması Konferansı”, 18 Eylül 2025 tarihinde Ankara’da gerçekleşti. Dünyanın çeşitli ülkelerinden Uygur sivil toplum kuruluşları temsilcileri, akademisyenler, aktivistler ve gençlerin katılım gösterdiği konferans, Uygur diasporasının en geniş katılımlı buluşmalarından biri oldu.
Program, Doğu Türkistan Millî Marşı ve Türkiye Cumhuriyeti İstiklal Marşı’nın okunmasıyla başladı. Uygur Akademisi Genel Başkanı Dr. Rishat Abbas, Dünya Uygur Kurultayı Başkanı Turguncan Alavudun, eski milletvekili Feramüz Üstün ve Dünya Uygur Kurultayı’nın kurucu önderlerinden Erkin Alptekin ve başka önde gelen konuklar açılış konuşması yaptı. Konuşmalarda Çin’in Doğu Türkistan’daki soykırım politikaları ve diasporada kimlik mücadelesinin önemi vurgulandı.
Konferans, yedi oturumda Uygur kimliğinin farklı yönleriyle ele alındı.
İlk panelde Doğu Türkistan’daki Güncel Durum: Uygur Soykırımı, Kimlik ve Kültürel Tahribat konusu tartışıldı. Oturum başkanlığını, Uygur Hareketi Başkanı ve Dünya Uygur Kurultayı (DUK) İcra Kurulu Başkanı Rushan Abbas üstlenirken, DUK Başkanı Turgunjan Alavudun, DUK Londra Ofisi Yöneticisi ve Soykırımı Durdur Derneği Başkanı Rahime Mahmut, Ege Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Alimcan İnayet, İstanbul Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Ömer Kul ve Kırgızistan’dan Doç. Dr. Ekber Bawudun değerlendirmelerde bulundu.
İkinci panelde, “Uygur Kimliğinin korunmasında Zorluklar ve Fırsatlar” başlığı altında, Fransa’dan Dr. Mamatimin Abbas moderatörlüğünde Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi öğretim üyesi Dr. Gülzade Tanrıdağlı, Kazakistan’dan Dr. Rakhmatcan Yusupov, Kırgızıstan’dan Farkhat İbragimov, neşriyatçı Abdulcelil Turan ve Norveç’ten Mominjan Rehman söz aldı. Konuşmacılar diasporada kimlik mücadelesi, karşılaşılan engeller ve uluslararası dayanışma imkânları üzerine görüşlerini paylaştı.
Üçüncü panelde, “Uygur kimliğinin korunmasında Uygur STK’lar Arasındaki İş Birliğinin Rolü” masaya yatırıldı. Oturum başkanlığını Uygur Akademisi Başkan Yardımcısı ve Uygur Akademisi Vakfı Başkanı Abdulhamit Karahan üstlenirken, DUK vakfı başkanı Abdureşit Abdulhamit, Amerika Uygur Birliği başkanı Elfidar İltebir, Doğu Türkistan Araştırmaları merkezi başkanı Dr. Abdulkerim Buğra, Musa Er ve Hasan Abliz konuşmacı olarak yer aldı. Katılımcılar, Uygur sivil toplum kuruluşlarının ortak hareket etmesinin, diasporadaki mücadele açısından hayati önemde olduğunu vurguladı.
Dördüncü panelde, “Uygur Kimliğini Korumada Anadilin Önemi ve Uygur Dili Eğitim Metodolojileri” konusu ele alındı. Oturum başkanlığını Prof. Alimcan İnayet yaptı. Dr. Mahmut Can Özuygur, Rena Karahan ve Abdureşit Niyaz, Uygur dilinin eğitimde korunması, yeni nesillere aktarımı ve anadil temelli kimlik mücadelesinin önemi üzerinde durdu.
Beşinci panelde, “Diasporada Uygur Kimliğinin Korunmasında Uygur Gençlerin Rolü” başlığı öne çıktı. Oturum başkanlığını ABD’den Dr. Barat Achinuq üstlendi. Abdumuktedir Udun (Kanada), Ahmetjan Kasim (Hollanda), Maide Muhter (İsveç), Dolunay Tanrıdağlı ve Züleyha Uygur (Türkiye), genç kuşakların diasporada kimliklerini koruma mücadelesine katkılarını anlattı.
Altıncı panelde, “Uygur Kimliğinin Korunmasında İslam Dininin Rolü” tartışıldı. Oturum başkanlığını Dr. Memet Emin üstlenirken, Marmara Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Ataullah Şahyar, Doğu Türkistan Ulemalar Birliği başkanı Doç. Dr. Alimcan Buğda, Doğu Türkistanlılar Federasyonu’ndan Mehmut Emin Damolla, Uygur kanaat önderi Muhammat Yusuf ve Uygur Araştırmaları Merkezi başkanı Abdulhakim İdris konuşmacı olarak katıldı. Panelde dinî kimliğin Uygur halkı için tarihsel ve kültürel boyutları öne çıkarıldı.
Yedinci ve son panelde, Diasporada Uygur Kimliğinin Korunmasında Medyanın Rolü ele alındı. İsviçre’den Dr. Abduxukur Abdurexit moderatörlüğündeki oturumda, Ankara Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Erkin Emet, Dr. Abdurahim Devlet, TRT’den Abdulaziz Akhun, İftihar Tanrıkut ve Bahtiyar Ömer, medyanın Uygur kimliği ve mücadelesinin görünür kılınmasındaki işlevini değerlendirdi.
Konferans, Dünya Uygur Kurultayı’nın kurucu önderlerinden Erkin Alptekin, Kırgızistan’daki Uygur kanaat önderlerinden Ekbercan Bawudun ve Uygur Akademisi Genel Başkanı Dr. Rishat Abbas’ın kapanış konuşmalarıyla sona erdi. Katılımcılar, konferansın Uygur kimliğinin korunması için uluslararası iş birliği ve dayanışmaya önemli katkı sağladığını vurguladı.
Konferansın ardından, Uygur Haber’e bir değerlendirme yapan Uygur Akademisi Başkan Yardımcısı ve Uygur Akademisi Vakfı Başkanı Abdulhemit Karahan, toplantının diasporadaki Uygurlar için önemli bir dönüm noktası olduğunu vurguladı. Karahan, “Bu konferans ile sadece Uygur kimliğinin korunması konusundaki sorunları değil, aynı zamanda diasporada ortak hareket etmenin gerekliliğini de ortaya koyduk. Dünyanın farklı bölgelerinden gelen akademisyenler, sivil toplum temsilcileri ve gençler aynı masa etrafında buluştu. Bu çeşitlilik, mücadelemizin küresel boyutunu ve dayanışmanın gücünü gösteriyor” dedi.
Karahan, konferansın beklentilerine dair şu ifadeleri kullandı: “Amacımız, Uygur halkının karşı karşıya kaldığı soykırımın devam ettiği bir dönemde, diasporadaki kimlik mücadelesini güçlendirmekti. Anadil, kültür, din, gençlik ve medya gibi farklı alanlarda tartışmalar yapılması, kimliğimizi koruma stratejilerinde bize yol gösterecek. Özellikle gençlerin aktif katılımı, geleceğe dair umutlarımızı artırdı.” Konferansın başarısına da değinen Karahan, “Burada alınan kararların ve yapılan tartışmaların, önümüzdeki dönemde daha güçlü iş birliklerine zemin hazırlayacağına inanıyoruz. Bu toplantı, diasporadaki Uygurların birbirine kenetlendiğini ve kimliklerini korumakta kararlı olduklarını göstermiştir” ifadelerini kullandı.
Uygur Haber kaynağını belirtmeyi unutmayın!
İlk yorum yapan siz olun