İnsanlık geçmişte yaşanmış, bugün artık çok net bilinen eski acıları, toplama kamplarına dair yaşanmışlıkları gözyaşıyla ve lanetleyerek anıyor. Ama bugün yaşadığımız dünyada hâlen lanetlediklerimizin benzerlerinin yaşandığını bilmek aynı etkiyi göstermiyor mu?
Yazılarn yazarı: “Hür Uygur”
Doğu Türkistanlı eğitimci Abdulveli Ayup ile söyleşi:
Doğu Türkistan’da insan hakları savunuculuğunun zorluklarını iyi bilen Ayup, toplama kamplarının bilinmeyen yönlerini ve Çin’in insanlık dışı politikalarına dair araştırmalarını TürkSolu’na anlattı...
Toplama kamplarının hapishaneden hiçbir farkı olmadığını söyleyen güvenlik görevlisi, röportajda siyasi eğitim merkezleri hakkında ayrıntılı bilgi veriyor.
"Bir defa 80 yaşındaki Uygur bir teyzenin ayağının kırıldığını gördüm. O ayağına kelepçe takıp arabaya götürdüler. Yaşlı kadıncağız ağlayayım dese sesi çıkmıyordu."
Çin’in Doğu Türkistan’da yapmış olduğu bu zulmün, bu soykırımın ve katliamın; ne insani, ne vicdani, ne ahlaki, hiçbir şekilde izah edilebilir bir tarafı yok. Amerika Doğu Türkistan ile ilgileniyor bahanesinin arkasına sığınarak hiç kimse bu zulmü, katliamı, Çin’in imha politikalarını görmezden gelemez ve kendi sorumluluğundan kaçamaz!
4 üniversitemizde Konfüçyüs enstitüleri açılmıştır. Buna karşın Yunus Emre enstitülerine Çin'den izin verilmemiştir. Başta Doğu Türkistan şehirleri olmak üzere Pekin ve Şanghay gibi merkezlerde bunların açılması için yeniden başvuruda bulunulmalıdır. Kabul edilmediği takdirde Türkiye’deki Konfüçyüs merkezlerinin kapatılma süreci başlatılmalıdır.
Gülbahar Celilova: "günlük olarak ne olduğu belli olmayan bir ilaç yutmaya zorlanıyorlardı ve ayda bir 'duyguları uyuşturan' bir iğne yapılıyordu."
“Odamda, parmaklarına çiviler çakıldığı için kanlar içinde kalan kızlar ve yediği dayaklar yüzünden ölenler vardı.”
Çin sistematik bir şekilde 35 milyonluk bir topluluğu dönüştürmek istiyor. Kendisine benzetmek istiyor. Bana benzemiyorsan yok ol diyor. 21. yüzyılda haber almanın bu kadar kolaylaştığı bir dünyada Çin’in bunu yapması akıl almaz bir durum. Çin’in cesaret almasının sebebi dünyanın sessiz kalması ve yaptırım uygulayamamasıdır. Ben bütün dünyanın daha duyarlı olmasını istiyorum.
Araştırmacı Darren Byler ile röportaj:
Doğu Türkistan’da durum, birkaç yıldır günbegün kötüleşmeye devam etmekte. Azınlıklar Çinlileştirme ve 'standartlaştırma' amaçlı yeniden eğitim kampanyasıyla hedef alınıyor. “Terör Kapitalizmi” ve dijital diktatörlük koca bir kültürü ortadan kaldırmaya çalışıyor.
Çin’in Doğu Türkistan siyasetine karşı Moskova’da tek başına protesto yapan aktivist, siyasi düşüncesi ve Facebook sayfasındaki paylaşımlarında ‘‘Doğu Türkistan’’ sözünü kullandığı için Kırgızistan'ın Oş şehrinde sorguya çekildi.
Kazakistan polisi, Çin'in toplama kamplarına gönderdiği Doğu Türkistanlı Uygur ve Kazak Türklerinin salıverilmesi için faaliyet yürüten insan hakları aktivisti, Atayurt insan hakları örgütünün lideri Serikcan Bilaş'ı gözaltına aldı.
150 Türk mermer firmasının katıldığı Xiamen Doğaltaş ve Teknolojileri Fuarı’nda Türk mermerciler büyük şok yaşadı. 2016’dan bu yana Guangzhou, Yunfu ve Türkiye’de ofisleri bulunan 3 şirketin 4 yetkilisinin dün sabah kaldıkları otelde Çin polislerince gözaltına alındığı öğrenildi.
İtalyan din sosyoloğu Massimo Introvigne kaleme aldığı yazıda, Doğu Türkistan’daki Kazak Türklerinin dramı gözler önüne seriliyor. Müslümanların hapsedildiğini, işkence gördüğünü ve susturulduğunu belirten Introvigne; Kazakistan yönetimin de, Müslüman aktivistler, insan hakları savunucaları ve Çin’in şantaj tarzı diplomasisi arasındaki dramatik çatışmanın merkez üssü haline geldiğini söyledi.
"Çin Komünist Partisi kendi insanlarının dini özgürlükler konusundaki çığlığını duymak ve yanlışlarını düzeltmek zorunda. Bu bir savaş ve onlar kazanamayacak"...
"O kamplara gitme fırsatım olmasını isterim. Ancak bu sadece göstermelik değil. Şu andaki aktif kamplara gidip orada insanlarla özgürce konuşmak isterim."...
Başta Doğu Türkistan toplumu ve genelde Türk dünyası bu travmayı kolay atlatamayacak ve Çin yönetimi bu yamyam dünya görüşünden hiçbir zaman sıyrılamayacak. Daha kötüsü, yarın bu insanlar hepimizin yüzüne hiçbir şey olmamış gibi bakacaklar. Sakın ha “Nasıl bakacaklar?” diye düşünmeyin. Öyle düşünüyorsanız Çin’i hiç tanımıyorsunuz demektir.
Diğer Uygurlu tutsaklarda da olduğu gibi Arkadaşım Nurali’nin başına gelenler hakkında sağlıklı bilgi alabilmenin hiçbir yolu yok. Ölü mü? Yaşıyor mu? İşkenceye mi uğruyor? Sağlığı iyi mi? Hiçbir şey bilememek maalesef insanı hissizleştiriyor.
Çin'in Ankara büyükelçisi, Türkiye’nin Uygur Türklerinin durumunu eleştirmeye devam etmesi halinde Pekin ile ekonomik ilişkileri tehlikeye atacağı uyarısında bulundu. Türkiye’de büyük yatırımlar yapmak isteyen enerji ve alt yapı şirketlerinin özellikle bundan olumsuz etkileneceğini bildirdi. Türkiye’nin Çin ödeme platformu “WeChat” ve “AliPay” uygulamalarını desteklemesini önerdi.
İYİ Parti heyeti, Uygur Türkleri ile ilgili iddiaları görüşmek üzere Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile görüştü.
Heyet, Bakan Çavuşoğlu’ndan Çin’deki kamplarda tutulan Uygur Türkleri hakkında bilgi alınması ve bu kampı ziyaret etmek için Çin makamları ile temas kurulması taleplerini iletti. Daha önce reddedilen Meclis’te araştırma komisyonu kurulması önerisi de konuşuldu.
Çin'de Hıristiyanlara da baskı varsa onlar için de kamplar yapılıyor mu? Elbette hayır. Bunun nedeni Çin’in Batı piyasalarını gözden çıkaramaması olabilir. Yani Çin, Batı dünyasına muhtaç iken Müslümanlar Çin’e muhtaç. Ama sanırım asıl neden Uygurların Türk olmasından kaynaklanıyor. Çin'e Müslüman olmak bir tehdit ama Müslüman Türk olmak daha büyük bir tehdit.
Kaşıkçı cinayetinin izini parayla silmeye çalışan Prens, son olarak Çin’deki 10 milyar dolarlık anlaşmayla dünyaya itibar ‘pazarladı’. Karşılığında, Doğu Türkistan’daki işkence kamplarını savundu. Kirli diplomasi, milyonları asimilasyona tabi tutan Pekin’in zulüm projesine en net destek oldu.
İnsan Hakları Konseyinin 40'ıncı oturumun "yüksek seviyeli" bölümünde konseye hitap eden Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Çin'in Uygur Türkleri ve Müslüman azınlıklara yönelik politikası hakkında konuştu.
Çavuşoğlu: Uygur Türkleri'ne yapılanlar endişe verici.
Çin’in Doğu Türkistanlılara yönelik zulmünde ABD'de üretilen malzemelerden yararlandığı ortaya çıktı. “Sağlık taraması” yalanıyla kolay takip edebilmek için Uygur Türklerinden 36 milyon DNA örneği toplayan Çin’e, ihtiyacı olan teknoloji, ABD’den gelmiş.
Amerikan biyoteknoloji üreticisi Thermo Fisher, Uygur Türklerinin DNA veri bankasını çıkarmak isteyen Çin'e malzeme satışını durduracağını açıkladı.
Doğu Türkistan Teşkilatlar Birliği tarafından Beyazıt meydanında basın açıklaması düzenlendi. Komünist Çin hükümetinin Doğu Türkistanlılara yaptığı zulüm ve işkenceler her gün artarak devam ediyor. Milyonlarca insanın toplama kamplarında tutulduğu Doğu Türkistan’da hayat çekilmez hale gelirken, Türkiye’dekiler, akrabalarından hiçbir şekilde haber alamıyor.
Toplama kampları bugün Doğu Türkistan’daki zorba rejimin en çok göze çarpan, en geniş kapsamlı aygıtı. Toplama kamplarında hayatını kaybedenler var. Ancak toplama kampları Doğu Türkistan’da tecrübe edebileceğiniz en ağır ortam değil. Bunların dışında şartları çok ağır olan hapishaneler, insanların zorla çalıştırıldığı fabrikalar, ev hapsi gibi tecrit yöntemleri de vardır.
İsmail Gaspıralı’nın yazdığı “Arslan Kız’”,Necip el-Kiylanî’nin Türkistan Geceleri, Abdürreşit İbrahim’in hatıratı da yeterli derecede ilgi görmüş değildir. Asya’da Beş Türk ve Çin Türkistan Hatıraları’nın da üzerinde çokça konuşulmuş değildir. Hâlbuki bu kitaplar tarihî coğrafî sınırlarımızın dramatik değişimini anlamamız açısından çok önemlidir. İklil Kurban’ın Doğu Türkistan İçin Savaş adlı kitabı mutlaka okunmalıdır.
Milyonları işkence kamplarına kapatan, toplumun kanaat önderlerini demir parmaklıklar ardında tutan Pekin, sistematik zulümde sınır tanımıyor. Doğu Türkistan’ı açık hava hapishanesi haline getiren ‘büyük biraderin’ şimdi de Uygurları yüz tanıma teknolojisiyle fişlemeye başladığı ortaya çıktı.
Öncelikle toplama kampından ne anladığımızı açıklığa kavuşturmak gerek. Toplama kampları herhangi bir suçtan hüküm giymemiş, davası görülmemiş, yalnızca kimliklerinden dolayı potansiyel olarak tehlikeli görülen toplumsal grupların önleyici tedbir olarak tecritlerine dayanıyor. Belli etnik grupların hedef alınması...
Prof. Dr. Abdurreşid Celil Karluk, Çin’in ayakta kalmak için Müslümanlara ihtiyacı olduğunu söyleyerek Türkiye’nin yaptığı çıkış ile Doğu Türkistan’ın hamisi olduğunu tüm dünyaya gösterdiğini ifade etti.
Çin’in Türkiye’nin ekonomisinde, siyasetinde, ticaretinde de aktif olmaya çalışmasının nedeninin Türkiye’nin Türkistan üzerindeki potansiyel gücünü yok etmek olduğunu vurguladı.
Doğu Türkistandaki insan hakları ihlalleriyle ilişkin Malezya'da iktidar koalisyonunun ortağı Halkın Adaleti Partisinin lideri Enver İbrahim: Bence bu sadece Uygurların değil, tüm Müslüman dünyasının dramı. Milyonlarca insana terör suçlusu denilemez. Asıl problem birçok ülkenin bu soruna sessiz kalması.
Çin’in Doğu Türkistan'daki Uygurlar’a yönelik baskı politikası Atlantik Konseyi'nin Washington’da düzenlediği panelde ele alındı. Uygur İnsan Hakları Projesi Yönetim Kurulu Başkanı Nury Turkel’e göre, Çin Türkiye dahil Müslüman ülkelerin sessizliğini parayla satın almaya çalışıyor.
“Türkiye’nin geciken cevabı önemli çünkü Çin’in Uygur Türkleri’nin kültürel kimliğini yok etmeye yönelik sistematik çabaları Uygurlarla tarihi ve kültürel bağları olan Türkiye gibi bir ülkeden güçlü tepki gelmesini gerektirir”