İki senedir devam eden çip krizi, artık ABD ve Çin arasında bir çip savaşına dönüşmeye başladı. Japonya ve Güney Kore, ‘çip savaşında’ Çin’e karşı ABD ile bir ittifak kurdu.
Uygur Haber
ABD'nin son faiz artırımının ardından Çin yuaninin dolar karşısında değeri, 14 yılın en düşük seviyesini gördü. Mart başında 6,3 seviyesinde olan dolar/yuan paritesi, bugün 7,2458'den işlem gördü.
BM'nin Uygur raporundan sonra, birçok ülke Çin'i kınadı. Afrika ülkelerinin çoğu, Çin'in kıtadaki ağır ekonomik nüfuzu nedeniyle sessiz kaldı. Uygurlar konusundaki olası tartışmalarda Afrika ülkelerinin Çin'den yana yer almasından endişe duyuluyor.
Batı sermayesi Çin'den kaçıyor. Apple, Tedarik zincirlerini Çin'den uzaklaştırmak amacıyla iPhone 14 serisini Hindistan'da üretmeye başladığını duyurdu.
BM üyesi ülkeler, Çin’in Uygur ve diğer Türk halklarına karşı işlediği suçlarının İnsan Hakları Konseyi’nde ele alınması çağrısında bulundu. Konunun Şubat'ta tartışılması bekleniyor. Kararın destekçi ülkeleri arasında ABD ve İngiltere de bulunuyor.
Toplama kamplarından sağ kurtarılan Uygur ve Kazak türkü tanıklar, ABD'nin Birleşmiş Milletler'de (BM) Doğu Türkistan'daki insan hakları ihlalleri konusunda çözüm önermesini talep etmek için Beyaz Saray önünde açlık grevine ediyor.
New York'ta bir araya gelen G7 ülkeleri dışişleri bakanları, BM'nin Uygur İnsan Hakları Raporunu değerlendirdi; Uygur meselesini ele almaya devam edeceklerini taahhüt etti ve BM'nin bu raporu takip etmesi gerektiğini vurguladı.
Barışçıl yoldan Uygurların temel haklarını korumaya çalışan Uygur akademisyen İlham Tohti, 2014 yılında haksız yere müebbet hapis cezasına çarptırılmıştı. İlham Tohti İnisiyatifi, onun hapsedilmesinin 8. yıldönümü münasebetiyle basın açıklaması yayımladı.
Doğu Türkistan'ın Gulca şehrinde karantina bahanesiyle evlerine hapsedilip gıda ve başa ihtiyaçları çözümsüz bırakılan Uygurlar açlıkla boğuşuyor. Geçen hafta tek bir gün içinde en az 22 kişinin açlıktan veya tıbbi bakım eksikliğinden öldüğü öğrenildi.
Şangay İşbirliği Örgütü zirvesinde Erdoğan, Şi Cinping ile ikili görüşme gerçekleştirdi. Zirve sonrası "hedefinin örgüte tam üyelik" olduğunu söyledi. Çin basını Erdoğan'ın konuşmalarını olumlu değerlendirdi.
Erdoğan'ın BM konuşmasındaki "Çin'in toprak bütünlüğü" vurgulu Uygur "hassasiyeti" tepki topladı.
Oral Çalışlar'dan Şangay İşbirliği Örgütü yorumu: İçeride Uygurlar, dışarıda Ukrayna örneklerinde görüldüğü üzere Putin’in hedeflediği ‘çift kutuplu dünya’nın “Doğu Kutbu”: Her türlü despotik müdahalenin yapılabildiği demir parmaklıklarla örülü bir dünya
CHP'li Ünal Çeviköz'den Şangay İşbirliği Örgütü üyeliği yorumu: “ŞİÖ içindeki başta Rusya ve Çin olmak üzere bazı ülkeler, içinde olduğumuz NATO ve AB tarafından ‘hasım’ görülüyor. ŞİÖ üyeliği yoluna girmek büyük bir hata olur"
Erdoğan, BM Genel Kurulu'nda Uygurları bir cümle ile andı: "Çin'in toprak bütünlüğüne, tek Çin anlayışına ve egemenlik haklarına kesinlikle halel getirmeyecek şekilde, Müslüman Uygur Türklerinin temel hak ve özgürlüklerinin korunması hususunda hassasiyet gösteriyoruz."
Cumhurbaşkanı Danışmanı Yasin Aktay'dan Cumhurbaşkanı Erdoğan'ı kızdıracak Şangay İşbirliği Örgütü yazısı: “Türklere zulmü ayyuka çıkmış Çin’in liderinin bulunduğu o meclis, o fotoğraf karesine indirgenemez"
ABD Başkanı Joe Biden, Çin’in işgali halinde ülkesinin birliklerinin Tayvan’ı savunacağını bildirdi. Bu açıklama Çin'e karşı en açık ve kesin bir şekilde dile getirilen uyarı olarak yorumlandı.
Erdoğan’ın “Hedefimiz Şangay İşbirliği Örgütü’ne (ŞİÖ) tam üyelik” açıklamasını değerlendiren Kılıçdaroğlu: "Bizim otoriterliğe özenmememiz gerekiyor. Yerimiz demokrasidir, demokrasiyi savunan uluslararası kurumların yeridir"
Sinan Ülgen, Erdoğan'ın “Hedefimiz Şangay İşbirliği Örgütü’ne tam üyelik” sözlerini değerlendirdi: "Üyelik Çin dahil mevcut üyelerin onayına tabi. Böylesi bir adaylıktan Türkiye'nin Uygur meselesinde Çin'in uygulamalarını eleştirmeyeceği anlamı da çıkar"
Dünyanın çeşitli yerlerindeki Uygur sivil toplum kuruluşları ve aktivistler, 17-18 Eylül tarihleri İstanbul'da, Uygurlar Maruz Kalan Soykırım ve Var Olma Mücadelesi Konferansı düzenlendi.
Uygur aktivist Ruşen Abbas'ın haksız yere tutuklanan kardeşi Gülşen Abbas'ı arayış hikayesi odağında Uygurların mevcut durumunu ve Çin'in soykırım politikalarını ortaya koyan "Ablam Nerede" belgeseli 17 Eylül 2022 tarihinde İstanbul'da Prof. Dr. Adem Baştürk Kültür Merkezinde izleyicilerle buluştu.
İİT ofisinin önüne gitmelerine izin verilmeyen Uygurlar bütün gün BM ofisi yakınlarında hükümet yetkililerine seslerini duyurmak için bekleyişlerini sürdürdü. 23.00 sularında çevik kuvvet ekiplerinin de gelmesi üzerine polisin baskısı sonucu otobüslerine bindirilen Uygurlar, polis araçlarının takibi altında İstanbul’a geri dönüyor.
Çin, Ağustos ayının başından itibaren Doğu Türkistan'da “Covid-19 tedbiri” gerekçesiyle sokağa çıkma yasağı uygulamaya başladı. Sokağa çıkma yasağı nedeniyle Gulca vilayeti başta olmak üzere Uygurların yoğun yaşadığı birçok yerde gıda ve ilaç gibi temel ihtiyaçlara ulaşımda büyük sıkıntı yaşanıyor.
Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiserliği, uzun süredir beklenen Çin'in Uygur Özerk Bölgesi'ndeki insan hakları ihlallerine dair raporunu açıkladı. Raporda Çin yönetiminin 'ciddi insan hakları ihlali' olarak nitelenen uygulamalarının 'insanlık suçu teşkil edebileceği' kaydedildi.
İngiltere’de iktidardaki Muhafazakâr Parti liderliği için Liz Truss ile yarışan Rishi Sunak, başbakan olması durumunda “Dünyanın güvenliği ve refahı için en büyük tehdit” diye tanımladığı Çin’e karşı izleyeceği politikalarını açıkladı.
Cuma günü Cumhurbaşkanı Erdoğan’a sesini duyurabilmek için Eyüpsultan’a gelen ve Doğu Türkistan Bayrağı açması nedeniyle polisin engellemesine uğrayarak parmağı kırılan 81 yaşındaki Mahmut Tohti Amin ile birlikte Eyüpsultan Camisi önünde basın açıklaması yapan Toplama Kamp Mağdurları Platformu: “Sayın Cumhurbaşkanımız ve Sayın İçişleri Bakanımızdan bu tür şahısların polis teşkilatımızın onurunu zedelemesine fırsat vermemesini ve gereğini yapmasını talep ediyoruz.”
Uygur şair ve aktivist Medinay Bavudun ile hayatı, şiirleri, yaptığı etkinlikleri ve babası, ünlü şair, eğitimci, araştırmacı Bavudun Niyaz hakkında röportaj gerçekleştirdik.
Amerika’nın Sesi’nin haberine göre; Çin, Ukrayna’yı işgal etmesi nedeniyle Batılı ülkelerin Rusya’ya verdiği diplomatik ve ekonomik tepkilerin içinde kendisini bulmak istemediğini kaydetti. Çin devlet medyası,…
Atlantic Council’in Milenyum Liderlik Programı’nda konuşan Uygur Hareketi Başkanı Rushan Abbas: “Müslüman Uygurların şu anki durumu dünyanın, insanlığın ve Müslümanların vicdanı için ibretlik bir sınav olmaktadır. Üzülerek söylüyorum…
Uygur aktivist ve şair Medinay Bawudun öncülüğünde, babası tanınmış şair Bavudun Niyaz’ı anmak için 12 Mart Cumartesi günü İstanbul’da Uranus İstanbul Hotel’de “Atadan Nida Kızından Seda” başlıklı şiir dinletisi etkinliği düzenlendi.
Toplama Kampı tanıkları ve mağdurları ile yapılan röportajlar ve uzman görüşleri doğrultusunda Uygur Soykırımı'nı bilimsel bakış açısıyla inceleyen “Uygur İnsan Hakları Raporu” yayınlandı.