12 Kasım 1933 ve 1944 tarihlerinde kurulan ve Çin ile Sovyetler Birliği’nin iş birliği ile yıkılan Doğu Türkistan Cumhuriyetlerini Anma Toplantısı, Ankara’da, akademisyen, yazar, politikacı, gazeteci ve STK temsilcilerinin katılımlarıyla gerçekleşti.
Doğu Türkistan Türkleri, 12 Kasım 1933 ve 1944’te iki kez bağımsız devlet ilan etmişti. Bu nedenle, iki cumhuriyetin kuruluş yıl dönümü her yıl dünya genelinde Doğu Türkistanlılar tarafından “Doğu Türkistan Milli Günü” olarak kutlanıyor. 12 Kasım dünyanın çeşitli yerlerinde yaşayan Uygur Türkleri tarafından farklı etkinliklerle anılıyor ve günün anlamı ve önemi yeni nesillere aktarılıyor. Bu etkinlikler Türkiye’nin başkenti Ankara başta olmak üzere diğer şehirlerde de anıldı.
Uygur İlim ve Medeniyet Araştırmaları Vakfı, Dünya Uygur Kurultayı Vakfı, Uygur Akademisi Vakfı, Doğu Türkistan Araştırmaları Vakfı, Doğu Türkistan Vakfı ve İsa Yusuf Alptekin Vakfının ortaklaşa düzenlediği Doğu Türkistan Cumhuriyetlerini Anma Toplantısı başkentte 15.30’da Ankara’da yaşayan Uygur Türkleri ve önemli isimlerin katılımlarıyla gerçekleşti.
Tertip edilen iki oturumlu programa; 57. Hükümette Eski Devlet Bakanı Faruk Bal, İyi Parti Konya Milletvekili Fahrettin Yokuş, Büyük Birlik Partisi Genel Başkan Yardımcısı Ali Keser, Dünya Uygur Kurultayı Sözcüsü ve Ankara Üniversitesi Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erkin Emet, Dünya Uygur Kurultayı Başkan Yardımcısı ve Hacettepe Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Erkin Ekrem Dünya Uygur Kurultayı (DUK) Vakfı Başkan Vekili Dr. Dilşat Barışçı, İstanbul Beykent Üniversitesi Edebiyat Bölümü Öğretim Üyesi Mağfiret Kemal Yunusoğlu, Büyük Birlik Partisi Genel Başkan Yardımcısı Ali Keser ve çok sayıda isim katıldı.
“KURACAĞIMIZ DOĞU TÜRKİSTAN CUHURİYETİNİN BAYRAĞINI DALGALANDIRACAĞIZ”
Program İstiklal Marşı ve Doğu Türkistan İstiklal Marşı ile başladı. Açılış konuşmasına Prof. Dr. Erkin Emet, 1933-1944’te kurulan Doğu Türkistan Cumhuriyetlerinin kurucu liderleri ve şehitlerini yad ederek başladı. Emet, “Eskiden bugüne kadar bu bağımsızlık mücadelesinde vatanına milletine verdiği hizmetlerden adını tarihe altın harflerle yazdıran tüm güzel insanları yüreğimizde hep yaşatacağız. Kuracağımız Doğu Türkistan Cumhuriyetinin bayrağını en kısa zamanda Türk Devletleri Teşkilatı’na üye devletlerinin bayrağının yanında dalgalandıracağız” ifadelerini kullandı.
DİLŞAT BARIŞÇI ATATÜRK’ÜN SÖZLERİNE YER VERDİ
DUK Başkan Vekili Dilşat Barışçı, Doğu Türkistan mücadelesinde Atatürk’ün Gençliğe Hitabesi’ni hatırlatarak, “Ey Türk istikbalinin evladı, işte bu ahval ve şerait içinde dahi vazifen Türk istiklal ve cumhuriyetini kurtarmaktır. Muhtaç olduğun kudret damarlarındaki asil kanda mevcuttur” diyerek yok olmamak için direnen Doğu Türkistan’ın Türk dünyası için önemine dikkat çekti.
ÇİN’İN UYGUR TÜRKLERİ ÜZERİNDEKİ ASİMİLASYON POLİTİKASI
Eski Devlet Bakanı Faruk Bal, programda yaptığı konuşmada Çin rejiminin Uygur Türklerine yönelik asimilasyon politikalarına dikkat çekerek şöyle konuştu:
“Çin şu an bir yandan dijital bir imparatorluk kurmaya çalışırken bir yandan insanları ezim ezim eziyor. Çin onun içindir ki cin oğlu cindir. 21. yüzyılda Uygur Türkleri dünyanın gözünün önünde göz göre göre kitliler halinde katliama tabi tutuluyor. İnsanlar kitliler halinde evinden alınıp sadece Türk oldukları için, sadece Uygur, Kazak veya Kırgız oldukları için topluma kamplarına götürülüyor. kamplarda aklınıza gelebilecek en vahşi işkencelere maruz kalıyor”
“DOĞU TÜRKİSTAN MESELESİ İNSANLIK MESELESİSDİR”
Programın devamında konuşan İyi Parti Milletvekili Fahrettin Yokuş, “Doğu Türkistan meselesi Türkiye Cumhuriyetinde yaşayan 85 milyon insanımız için milli bir meseledir. Doğu Türkistan meselesi siyaset üstü bir meseledir. Doğu Türkistan meselesi ‘Ben Müslümanım’ diyen herkesin meselesidir daha ötesi Doğu Türkistan meselesi bir insanlık meselesidir. Kendini insanım diyen herkesin meselesi olmalıdır” dedi.
Büyük Birlik Partisi Genel Başkan Yardımcı Ali Keser ise Doğu Türkistan’ın Türk dünyasındaki yetim bırakılmışlığını dile getirerek; Doğu Türkistan meselesinde çözüm arayışında olunmasının altını çizdi.
“HEDEFİMİZ ÇİN SEDDİ’NDE NAMAZ KILMAKTIR”
Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölüm Başkanı Doç. Dr. Oğuzhan Aydın, burada yaptığı konuşmada; Doğu Türkistan’ın bağımsızlık mücadelesinde hiçbir zaman ümitsiz olunmaması gerektiğine değinerek, “Ümidimizi hiçbir zaman kaybetmeyeceğiz. Rahmetli Ozan Arif diyor ki ‘Abdesti alınca duyarım hazzı/Ozan Arif ya şehit ol ya gazi/Çin seddinde bir gün sabah namazı/Kılmadan ölürsem ona yanarım. Bizim hedefimiz kızıl elmamız Çin seddinde sabah namazını kılmaktır” ” dedi.
Program Doğu Türkistanlı Uygur Türkü çocuklardan Saltuk Buğra Karahan “Türkistan’a döneceğiz” şiirini okudu. Nadir Yağma ise “Biz kimleriz” şiirini seslendirdi.
PROGRAMIN İKİNCİ OTURUMU PANEL İLE DEVAM ETTİ
Programın ikinci oturumu “Doğu Türkistan Mücadelesinde Kadınlar” temalı panel ile devam etti. Dünya Uygur Kurultayı Başkan Yardımcısı ve Hacettepe Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Erkin Ekrem 12 Kasım 1933 ve 1944 kurulan iki cumhuriyetin kuruluş ve yıkılış sebeplerini anlattı. Daha sonra İstanbul Beykent Üniversitesi Edebiyat Bölümü Öğretim Üyesi Mağfiret Kemal Yunusoğlu, Doğu Türkistan’daki bağımsızlık mücadelelerinde Uygur kadınlarının üstlendiği role değinen Yunusoğlu şu an Doğu Türkistan’da sebepsiz yere gözaltına alınan, kamplarda işkence çekmekte olan kadınların durumlarından bahsetti.
Program Vatan Şiiri’ni seslendiren Doğu Türkistanlı küçük çocuklardan Rümeysa Kaşgarlı ve Nazgül Karahan katılımcılar tarafından coşkuyla alkışlanarak son buldu.
Kaynak: Kırım Haber Ajansı